Nowe zasady orzekania o niepełnosprawności: Co zmieni się od 2025 roku?

Osoba z niepełnosprawnością podczas konsultacji lekarskiej – ilustracja procesu orzekania

W dniu 30 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego zasady orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem tej nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń oraz wydłużenie okresów ich ważności. Choć projekt znajduje się obecnie w fazie konsultacji publicznych, warto już teraz zapoznać się z proponowanymi zmianami, które mogą znacząco wpłynąć na życie osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin.

Jakie zmiany przewiduje projekt?

Wydłużone okresy ważności orzeczeń

Projekt zakłada możliwość wydawania orzeczeń:

  • dla dzieci do 7 lat (ale nie dłużej niż do ukończenia 16. roku życia),
  • dla dorosłych także na maksymalnie 7 lat, jeśli charakter niepełnosprawności nie uzasadnia wydania orzeczenia na stałe,
  • w przypadkach trwałych schorzeń, nadal będzie możliwe przyznawanie orzeczeń bezterminowych.

To oznacza mniej biurokracji, rzadsze wizyty u komisji orzekających i więcej stabilności dla osób z niepełnosprawnościami. Wydłużony okres ważności może również poprawić sytuację zawodową i edukacyjną wielu osób, które do tej pory były zobowiązane do częstego odnawiania dokumentów.

Ujednolicenie i uproszczenie

Projekt przewiduje:

  • doprecyzowanie wymaganej dokumentacji medycznej,
  • nowe, bardziej zrozumiałe wzory orzeczeń,
  • ocenę funkcjonowania osoby, a nie tylko diagnozy medycznej,
  • standaryzację kryteriów oceny w całej Polsce.

To ważne, bo obecnie decyzje komisji różniły się znacznie w zależności od województwa. Nowe rozwiązania mają na celu zapewnienie większej równości w dostępie do praw i świadczeń.

„Mam nadzieję, że dzięki tej zmianie nie będę musiała co dwa lata przechodzić przez ten stresujący proces. To może nam bardzo ułatwić życie” – komentuje pani Anna, mama dziecka z autyzmem.

Kogo obejmą zmiany?

Zmiany mają dotyczyć osób:

  • składających nowe wnioski po wejściu rozporządzenia w życie (obecnie brak konkretnej daty),
  • zarówno dzieci, jak i dorosłych,
  • których stan zdrowia pozwala na wydanie orzeczenia czasowego.

Orzeczenia wydane przed zmianami zachowują ważność zgodnie z podanym w nich terminem. Nie jest wymagane wcześniejsze odnawianie dokumentów, jeżeli obowiązująca decyzja pozostaje ważna.

Jak się przygotować?

  • Sprawdź ważność swojego orzeczenia,
  • Zbierz aktualną dokumentację medyczną (w tym opinie lekarzy specjalistów),
  • Obserwuj komunikaty Ministerstwa i lokalnych zespołów orzekania,
  • W razie wątpliwości skontaktuj się z organizacjami wspierającymi osoby z niepełnosprawnościami,
  • Przygotuj się do ewentualnego procesu zdalnego – możliwe będzie przesyłanie dokumentów drogą elektroniczną.

Dlaczego te zmiany są ważne?

Regularne odnawianie orzeczeń to nie tylko procedura administracyjna – to także koszt emocjonalny, organizacyjny i finansowy dla wielu rodzin. Dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością każde kolejne postępowanie orzecznicze oznacza zbieranie dokumentów, stresujące wizyty, a czasem również konieczność tłumaczenia się z oczywistych sytuacji.

Wydłużenie okresu ważności orzeczeń daje większą stabilność i bezpieczeństwo. Dodatkowo, uproszczenie procedur może pomóc osobom mieszkającym w mniejszych miejscowościach lub mającym trudności z poruszaniem się.

FAQ

Czy muszę składać nowy wniosek, jeśli mam orzeczenie bezterminowe?
Nie. Orzeczenia bezterminowe nie tracą ważności i nie wymagają ponownej procedury.

Czy każdy dostanie orzeczenie na 7 lat?
Nie. Decyzja zależy od indywidualnej oceny komisji, charakteru schorzenia i dokumentacji medycznej.

Czy zmiany już obowiązują?
Nie. Projekt jest obecnie w fazie konsultacji publicznych. Wejście w życie nastąpi po zakończeniu procesu legislacyjnego i ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Czy komisja będzie mogła wydać orzeczenie bez osobistego badania?
Projekt przewiduje możliwość częściowej cyfryzacji procesu, co może oznaczać ocenę dokumentacji bez bezpośredniego kontaktu w uzasadnionych przypadkach.

Przykład z życia

Pan Tomasz, 42-latek po urazie kręgosłupa, co dwa lata stawiał się na komisję, mimo że jego stan zdrowia nie ulegał zmianie. Dzięki planowanym zmianom mógłby otrzymać orzeczenie na 7 lat lub nawet bezterminowe. – „To dałoby mi większą pewność przy planowaniu pracy i leczenia” – mówi Tomasz.

Podsumowanie

Projektowane zmiany w systemie orzekania mają potencjał znacznie ułatwić życie wielu osobom z niepełnosprawnościami. Większa przewidywalność, mniej biurokracji i jasne zasady to krok w dobrą stronę. Warto śledzić dalsze etapy procesu legislacyjnego i dobrze przygotować się na nadchodzące zmiany.

Znasz kogoś, kogo to może dotyczyć? Udostępnij ten artykuł lub zostaw komentarz. Wspólnie możemy zadbać o lepszy system.


Źródła


 

Decyzja o potrzebie wsparcia: co musisz wiedzieć, zanim odwiedzisz urząd

Analiza dokumentów i danych w kontekście zmian w systemie wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami.

Czy potrafisz wyobrazić sobie życie bez codziennego wsparcia? Dla wielu osób z niepełnosprawnościami asystent, rehabilitacja czy mieszkanie wspomagane to nie luksus, ale konieczność. Tymczasem zmiany w systemie orzekania i wprowadzenie decyzji o potrzebie wsparcia mogą wszystko wywrócić do góry nogami. Dlatego warto wiedzieć, co nas czeka.

Czym jest decyzja o potrzebie wsparcia?

Decyzja o potrzebie wsparcia to nowy dokument, który określa poziom potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Na jego podstawie będą przyznawane różne formy pomocy, m.in.:

  • usługi asystenckie,
  • mieszkalnictwo wspomagane,
  • wsparcie w zatrudnieniu i edukacji,
  • świadczenia finansowe.

Od 1 stycznia 2024 roku decyzje są wydawane dla osób z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia (87–100 punktów), a od 1 stycznia 2025 obejmą osoby z poziomem 78–86 punktów.

Warto podkreślić, że system ma charakter punktowy – ocenie podlega łącznie 25 obszarów funkcjonowania osoby, m.in. poruszanie się, komunikacja, samoobsługa, relacje społeczne. Każdy obszar ma przypisaną maksymalną liczbę punktów, co pozwala na bardziej indywidualne podejście do potrzeb konkretnej osoby.

Dlaczego wzbudza kontrowersje?

Choć intencje są dobre – dostosowanie wsparcia do realnych potrzeb – to wykonanie pozostawia wiele do życzenia. Samorządy i zespoły orzekające alarmują, że brakuje:

  • czasu na wdrożenie,
  • przeszkolenia pracowników,
  • narzędzi do oceny,
  • jasnych procedur,
  • wzoru decyzji,
  • odpowiedniego finansowania z budżetu państwa.

To wszystko może prowadzić do nierówności między województwami, a nawet do decyzji krzywdzących.

W praktyce mogą wystąpić sytuacje, w których dwie osoby z podobnymi ograniczeniami otrzymają zupełnie inne poziomy potrzeby wsparcia – w zależności od interpretacji przepisów przez dany urząd. To rodzi uzasadnione obawy o sprawiedliwość systemu i równość dostępu do świadczeń.

Czy decyzja zastąpi orzeczenie o niepełnosprawności?

Nie teraz. Oba dokumenty będą funkcjonować równolegle. Orzeczenie będzie potrzebne np. do uzyskania karty parkingowej czy zasiłku pielęgnacyjnego. Decyzja o potrzebie wsparcia dotyczy głównie dostępu do świadczenia wspierającego oraz innych usług społecznych.

Warto zaznaczyć, że system orzeczniczy w Polsce od lat wymaga reformy. Wprowadzenie nowej decyzji to krok w stronę bardziej funkcjonalnego podejścia, skupionego nie na diagnozie, lecz na realnych trudnościach życiowych.

Co grozi osobom, które nie złożą wniosku?

Brak decyzji może oznaczać utratę dostępu do dotychczasowego wsparcia. Ryzyko jest szczególnie duże w przypadku osób:

  • starszych,
  • samotnych,
  • z niepełnosprawnością intelektualną,
  • mieszkających na wsi,
  • niemających wsparcia bliskich.

Brak jasnych informacji może zniechęcić je do działania. Warto również pamiętać, że uzyskanie decyzji może być czasochłonne – od momentu złożenia wniosku do otrzymania dokumentu może minąć kilka miesięcy. Opóźnienia te mogą wpłynąć na płynność otrzymywanego wsparcia.

Jak się przygotować do złożenia wniosku?

Wniosek można złożyć elektronicznie lub papierowo. Dołącza się do niego:

  • kwestionariusz samooceny trudności,
  • dokumentację medyczną,
  • opinie specjalistów (lekarz, psycholog, terapeuta),
  • dokumentację potwierdzającą korzystanie z usług (jeśli dotyczy).

Warto już teraz:

  • przygotować dokumenty,
  • spisać swoje potrzeby,
  • skonsultować się z organizacją wspierającą osoby z niepełnosprawnościami,
  • śledzić informacje w swoim województwie.

Dobrze przygotowany wniosek to większa szansa na trafną decyzję. Osoby, które korzystają z pomocy organizacji pozarządowych, często otrzymują wsparcie w wypełnianiu dokumentów oraz przygotowywaniu uzasadnienia.

Co mówią samorządy i organizacje?

Zarzuty są poważne: chaos, brak finansów i ryzyko niesprawiedliwości. Związek Powiatów Polskich i Unia Metropolii Polskich apelują o opóźnienie wdrażania systemu i konsultacje z praktykami. Organizacje pozarządowe ostrzegają przed realnymi skutkami błędów: wykluczeniem i brakiem dostępu do podstawowego wsparcia.

Eksperci wskazują także na potrzebę prowadzenia ogólnopolskiej kampanii informacyjnej – takiej, która w zrozumiały sposób wyjaśni, czym jest decyzja o potrzebie wsparcia, kto może się o nią ubiegać i jak przebiega cała procedura.

Twoja reakcja ma znaczenie

Jeśli jesteś osobą z niepełnosprawnością lub jej opiekunem – nie czekaj. Dowiedz się, co dzieje się w Twoim województwie. Zgłaszaj pytania, informuj się, współpracuj z organizacjami. Udostępnij ten artykuł dalej, bo im więcej osób będzie świadomych, tym mniejsza szansa, że ktokolwiek zostanie pominięty.

Świadomość społeczna to pierwszy krok do zmiany. Jeśli masz wpływ na lokalne media, szkoły, placówki pomocowe – pomóż dotrzeć z tą wiedzą dalej. Każdy z nas może być częścią pozytywnej zmiany.

Źródła

 

Świadczenie wspierające 2025 – komu przysługuje i jak je otrzymać?

ilustracja artykułu o świadczeniu wspierającym dla osób z niepełnosprawnościami

Świadczenie wspierające od 2025 roku – co warto wiedzieć?

Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce rozpocznie się drugi etap wprowadzania świadczenia wspierającego. To ważna zmiana dla osób z niepełnosprawnościami, której celem jest zapewnienie dodatkowego wsparcia finansowego i poprawa jakości ich życia. Jak działa ten program? Kto może się ubiegać o pomoc? Wyjaśniamy najważniejsze szczegóły.


Czym jest świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające to forma pomocy finansowej, skierowana do dorosłych osób z niepełnosprawnościami. Ma na celu częściowe pokrycie kosztów związanych z codziennymi potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności. Wysokość świadczenia zależy od poziomu potrzeby wsparcia, ocenianego punktowo przez Wojewódzkie Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności (WZON).

Przykład: Osoba z niepełnosprawnością, wymagająca wsparcia w codziennych czynnościach, takich jak przygotowanie posiłków czy przemieszczanie się, może otrzymać świadczenie w wysokości adekwatnej do poziomu swoich potrzeb.


Etapy wprowadzania świadczenia wspierającego

Program wdrażany jest etapowo, co umożliwia jego stopniowe dostosowywanie do potrzeb beneficjentów:

  • I etap (od 1 stycznia 2024 roku): Świadczenie dostępne dla osób z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia (87–100 punktów).
  • II etap (od 1 stycznia 2025 roku): Rozszerzenie na osoby z poziomem wsparcia ocenionym na 78–86 punktów.
  • III etap (od 1 stycznia 2026 roku): Kolejne rozszerzenie dla osób z poziomem potrzeby wsparcia wynoszącym 70–77 punktów.

Wysokość świadczenia – ile można otrzymać?

Kwota świadczenia jest powiązana z wysokością renty socjalnej, która od 1 marca 2024 roku wynosi 1780,96 zł brutto. Oto, jak procentowy udział renty przekłada się na realne kwoty:

  • 95–100 pkt: 220% renty socjalnej (3920 zł brutto).
  • 90–94 pkt: 180% renty socjalnej (3205 zł brutto).
  • 85–89 pkt: 120% renty socjalnej (2137 zł brutto).
  • 80–84 pkt: 80% renty socjalnej (1424 zł brutto).
  • 75–79 pkt: 60% renty socjalnej (1068 zł brutto).
  • 70–74 pkt: 40% renty socjalnej (712 zł brutto).

Jak ubiegać się o świadczenie?

Procedura ubiegania się o świadczenie jest dwuetapowa:

  1. Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia: Wniosek należy złożyć w WZON. Decyzja o przyznanej liczbie punktów jest kluczowa, ponieważ determinuje prawo do świadczenia i jego wysokość.
  2. Złożenie wniosku o świadczenie: Po uzyskaniu decyzji WZON wniosek składa się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Dokumenty można przesłać wyłącznie elektronicznie – przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, portal Emp@tia lub bankowość internetową.

Dlaczego warto skorzystać?

Program świadczenia wspierającego to odpowiedź na potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Świadczenie może pomóc w:

  • Pokryciu kosztów rehabilitacji.
  • Zakupie sprzętu ortopedycznego lub pomocniczego.
  • Finansowaniu opieki lub wsparcia w codziennych czynnościach.

Przykład: Pani Anna, cierpiąca na zaawansowaną chorobę neurologiczną, dzięki świadczeniu wspierającemu mogła sfinansować regularne sesje z fizjoterapeutą i zakup niezbędnych leków.


Podsumowanie

Drugi etap świadczenia wspierającego to kolejny krok w kierunku zwiększenia pomocy dla osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Dzięki niemu jeszcze więcej osób otrzyma dodatkowe wsparcie finansowe, które pozwoli na poprawę jakości życia i zwiększenie samodzielności.

Nie zapominaj, że wnioski można składać już teraz, jeśli spełniasz kryteria. Szczegółowe informacje znajdziesz na stronach ZUS oraz w serwisie rządowym gov.pl.