Rosnąca liczba spraw w sądach dotyczących zasiłków
Ostatnie lata przynoszą coraz więcej spraw sądowych związanych z zasiłkiem pielęgnacyjnym i świadczeniem pielęgnacyjnym. Według danych opublikowanych przez Infor.pl, setki osób odwołują się od decyzji MOPS i innych instytucji pomocowych. Problemy wynikają głównie z interpretacji przepisów oraz ustalania stopnia niepełnosprawności.
Co to jest zasiłek pielęgnacyjny?
Zasiłek pielęgnacyjny to wsparcie finansowe przysługujące osobom niepełnosprawnym lub ich opiekunom. Obecnie jego wysokość wynosi 215,84 zł miesięcznie. Jest przyznawany w celu łagodzenia dodatkowych kosztów związanych z codziennym życiem osoby niepełnosprawnej.
Warunki przyznania
Aby otrzymać zasiłek pielęgnacyjny, należy spełnić określone kryteria:
- Posiadać orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności.
- Nie przebywać w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.
- Nie otrzymywać dodatku pielęgnacyjnego z ZUS.
Kto nie może otrzymać zasiłku?
Zasiłek pielęgnacyjny nie jest przyznawany osobom, które pobierają świadczenie pielęgnacyjne. Te dwa rodzaje wsparcia są od siebie wykluczające.
Przykład sprawy
Anna, opiekująca się niepełnosprawnym synem, złożyła wniosek o zasiłek pielęgnacyjny. Decyzja została odrzucona z powodu otrzymywania przez nią dodatku pielęgnacyjnego z ZUS. Dopiero po wniesieniu odwołania udało się uzyskać korzystne rozstrzygnięcie w sądzie.
Świadczenie pielęgnacyjne – różnica w stosunku do zasiłku
Świadczenie pielęgnacyjne jest przewidziane dla opiekunów dzieci z niepełnosprawnościami do ukończenia przez nie 18. roku życia. Od 1 stycznia 2024 roku świadczenie to można łączyć z pracą zarobkową, co stanowi istotną zmianę w przepisach. Jego wysokość wynosi 2988 zł miesięcznie i podlega corocznej waloryzacji. Od 1 stycznia 2025 roku wzrośnie o 10%, do kwoty 3287 zł miesięcznie. Warto jednak zauważyć, że świadczenie to nie jest już dostępne dla opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami.
Kluczowe wymagania
Aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne, konieczne jest:
- Udzielenie opieki osobie o znacznej niepełnosprawności.
- Rezygnacja z aktywności zawodowej na rzecz opieki.
- Brak innych świadczeń rodzinnych lub opiekuńczych.
Przykłady problemów z przyznawaniem
Według wyroku NSA omówionego w jednym z artykułów, zdarzało się, że urzędy odmawiały przyznania świadczenia opiekunom powołując się na niejasne przepisy dotyczące konfliktu świadczeń. Dopiero rozstrzygnięcie sądu przynosiło pozytywny finał.
Przykład sprawy
Marek, opiekujący się swoją niepełnosprawną matką, musiał zrezygnować z pracy, ale jego wniosek o świadczenie pielęgnacyjne został odrzucony. Po trwającym rok procesie sądowym uzyskał należne wsparcie.
Świadczenie wspierające – nowa alternatywa
Od 1 stycznia 2024 roku wprowadzono nowe świadczenie wspierające, które jest przeznaczone bezpośrednio dla osób z niepełnosprawnościami. W przeciwieństwie do świadczenia pielęgnacyjnego, świadczenie wspierające nie wymaga rezygnacji z pracy przez opiekuna i jest przyznawane niezależnie od dochodów osoby niepełnosprawnej.
Jak wpływa to na świadczenie pielęgnacyjne?
Jeśli osoba z niepełnosprawnością zdecyduje się na pobieranie świadczenia wspierającego, jej opiekun traci prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Wybór między tymi świadczeniami zależy od indywidualnych potrzeb i sytuacji rodziny.
Wysokość świadczenia wspierającego
Od 2024 roku wysokość świadczenia wspierającego zależy od punktacji przyznanej w procesie oceny potrzeby wsparcia. Może wynosić od około 2988 zł miesięcznie lub więcej, w zależności od indywidualnych potrzeb i sytuacji osoby z niepełnosprawnością. Jest to świadczenie dedykowane osobom dorosłym z niepełnosprawnościami, co stanowi alternatywę dla świadczenia pielęgnacyjnego, które przysługuje tylko opiekunom dzieci.
Dla kogo jest przeznaczone?
Świadczenie wspierające przysługuje osobom z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Aby móc ubiegać się o to świadczenie, konieczne jest najpierw przejście oceny przez specjalistyczną wojewódzką komisję ds. orzekania o potrzebie wsparcia, która przyznaje punkty na podstawie indywidualnej sytuacji osoby niepełnosprawnej. Dopiero po otrzymaniu decyzji o punktacji można złożyć wniosek w ZUS, który zajmuje się wypłatą świadczenia.
Przykład sytuacji
Pan Jan, osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim, zdecydował się na świadczenie wspierające, aby odciążyć żonę, która mogła wrócić do pracy zarobkowej. Dzięki temu rodzina zyskała większą stabilność finansową, korzystając z nowego systemu wsparcia.
Porównanie świadczeń
Dla osób niepewnych, które świadczenie wybrać, prezentujemy krótkie porównanie:
- Zasiłek pielęgnacyjny – 215,84 zł, skierowany do osób z umiarkowaną niepełnosprawnością lub ich opiekunów.
- Świadczenie pielęgnacyjne – 2988 zł, dla opiekunów osób o znacznej niepełnosprawności, którzy zrezygnowali z pracy.
- Świadczenie wspierające – 2988 zł (lub więcej), dla osób z niepełnosprawnościami, niezależnie od sytuacji zawodowej ich opiekunów.
Jakie zmiany są potrzebne w systemie?
Obecny system wymaga usprawnienia, aby uniknąć częstych odwołań do sądów. Propozycje reform obejmują:
- Ujednolicenie procedur
- Uproszczenie dokumentacji oraz jasno określone kryteria przyznawania.
- Wsparcie informacyjne
- Urzędy powinny zapewnić opiekunom dostęp do szczegółowych informacji o przysługujących im prawach.
- Zmiany w prawie
- Wprowadzenie regulacji umożliwiających szybkie rozstrzyganie sporów bez konieczności angażowania sądów.
Jak walczyć o swoje prawa?
Jeśli decyzja urzędu jest niekorzystna, warto podjąć następujące kroki:
- Złożyć odwołanie
- Wniosek o odwołanie należy złożyć w terminie określonym w decyzji, który najczęściej wynosi 14 dni od otrzymania decyzji. W niektórych przypadkach, w zależności od przepisów szczególnych, termin ten może być krótszy (np. 7 dni) lub dłuższy (np. 30 dni). Dlatego ważne jest dokładne sprawdzenie informacji zawartych w decyzji.
- Dołącz dokumenty potwierdzające sytuację, np. orzeczenie o niepełnosprawności.
- Korzystać z pomocy prawnika
- Wiele organizacji pozarządowych oferuje darmowe porady prawne.
- Wsparcie prawnika może pomóc w prawidłowym przygotowaniu odwołania.
- Zgłosić się do Rzecznika Praw Obywatelskich
- W przypadku systemowych problemów, warto powiadomić Rzecznika, który może interweniować.
- Zebrać odpowiednie dokumenty
- Ważne jest dołączenie do odwołania wszelkich niezbędnych zaświadczeń, np. opinii lekarskich czy dowodów kosztów związanych z opieką.
Podsumowanie
System zasiłków pielęgnacyjnych wymaga zmian, aby był bardziej przyjazny dla osób potrzebujących wsparcia. Ważne jest, aby osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie mieli dostęp do rzetelnych informacji oraz mogli liczyć na pomoc w walce o swoje prawa. Jeśli masz pytania lub doświadczenia związane z tym tematem, podziel się nimi w komentarzu!
Źródła
- MOPS i NSA: Przez sądy przetaczają się setki spraw o zasiłek pielęgnacyjny, a nawet świadczenie pielęgnacyjne
- Od kiedy zasiłek z MOPS dla osoby niepełnosprawnej: Wyrok NSA
- Gov.pl: Świadczenie wspierające – pytania i odpowiedzi
- Business Insider: Świadczenie pielęgnacyjne w 2024 roku
- Trybunał Konstytucyjny: Wyrok dotyczący świadczeń pielęgnacyjnych (sygn. K 38/13)
