System opieki zdrowotnej nie nadąża za potrzebami osób z niepełnosprawnościami – konieczne zmiany

Osoba na wózku inwalidzkim napotyka schody – symbol barier w dostępie do opieki zdrowotnej dla osób z niepełnosprawnościami.

Wyobraź sobie, że potrzebujesz rehabilitacji po operacji, ale najbliższy termin to za pół roku. Albo że nie możesz dostać się do gabinetu lekarskiego, bo brakuje podjazdu. Dla wielu osób z niepełnosprawnościami to codzienność – co gorsza, wpływa to nie tylko na dostęp do leczenia, ale również na jego jakość.

System ochrony zdrowia w Polsce, choć formalnie dostępny dla wszystkich, wciąż nie uwzględnia realnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami – zarówno fizycznymi, jak i sensorycznymi czy intelektualnymi. Mimo licznych apeli i analiz eksperckich, zmiany w przepisach postępują zbyt wolno.

Główne problemy w systemie

1. Trudności z dostępnością fizyczną i organizacyjną

  • Brak wind, podjazdów i dostosowanych toalet w wielu placówkach
  • Długie kolejki do rehabilitacji, specjalistów i psychologów
  • Trudności w dostępie do tłumaczy PJM (Polskiego Języka Migowego)
  • Brak wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi podczas wizyt lekarskich

„Nie mogę sama iść do lekarza, bo nie zrozumiem wszystkiego, a nie zawsze ktoś może mi towarzyszyć” – mówi 32-letnia Anna z Łodzi, osoba z niepełnosprawnością intelektualną.

2. Niska świadomość i kompetencje kadry medycznej

  • Lekarze i pielęgniarki często nie są przygotowani do pracy z osobami z różnymi rodzajami niepełnosprawności
  • Brakuje szkoleń z komunikacji alternatywnej i wspomagającej
  • Pacjenci zgłaszają przypadki dyskryminacji i niezrozumienia ich sytuacji

3. Systemowe braki i ograniczenia prawne

  • Przepisy nie uwzględniają indywidualnych potrzeb zdrowotnych osób z niepełnosprawnościami
  • Finansowanie rehabilitacji, wsparcia psychologicznego i sprzętu ortopedycznego jest niewystarczające
  • Brakuje standardów dostępności usług zdrowotnych

Co należy zmienić?

Zgodnie z analizami Fundacji Avalon i uwagami Rzecznika Praw Pacjenta:

  • Potrzebne są zmiany ustawowe, które zagwarantują realną dostępność świadczeń zdrowotnych
  • Należy rozszerzyć katalog usług gwarantowanych (np. rehabilitacja w domu, tłumacze PJM)
  • System skierowań i kolejek musi uwzględniać priorytety wynikające z niepełnosprawności
  • Trzeba zainwestować w szkolenia dla kadry medycznej i personelu pomocniczego

Głos ekspertów i przyszłe kierunki

Dr Agnieszka Wołowicz z Fundacji Avalon podkreśla, że konieczne jest podejście systemowe:

„Nie wystarczy drobna nowelizacja. Potrzebujemy całościowego programu wsparcia zdrowotnego dla osób z niepełnosprawnościami.”

Również Biuro Rzecznika Praw Pacjenta planuje opracowanie rekomendacji dotyczących obowiązków placówek zdrowotnych względem pacjentów ze szczególnymi potrzebami.

Z kolei rzecznik prasowy Narodowego Funduszu Zdrowia, Andrzej Troszyński, zauważa:

„Wprowadzamy sukcesywnie rozwiązania poprawiające dostępność – m.in. w ramach programów profilaktycznych czy pilotażowych projektów telemedycyny. Ale zdajemy sobie sprawę, że potrzeba znacznie szerszych działań.”

Przykład z życia: Marcin i walka o dostęp do rehabilitacji

Marcin, 44 lata, mieszka w mniejszej miejscowości. Po wypadku samochodowym porusza się na wózku:

„Musiałem czekać 5 miesięcy na rehabilitację, bo w moim powiecie jest tylko jeden ośrodek. A transport? Prywatnie 200 zł w jedną stronę, a refundacji brak.”

Dzięki pomocy organizacji społecznej udało mu się skorzystać z turnusu rehabilitacyjnego. Ale wielu w podobnej sytuacji takiej szansy nie ma.

FAQ – najczęstsze pytania

Czy ustawa o dostępności dotyczy placówek zdrowotnych? Tak, ale jej zapisy są często niewystarczająco egzekwowane i nie obejmują wszystkich aspektów dostępności.

Czy NFZ refunduje tłumacza języka migowego? Obecnie nie, choć organizacje pozarządowe apelują o wprowadzenie takiego świadczenia.

Czy lekarz ma obowiązek dostosować komunikację do osoby z niepełnosprawnością intelektualną? Formalnie – tak, zgodnie z prawami pacjenta. W praktyce – zależy to od wiedzy i empatii personelu.

Czy są plany zmian? Tak, trwają prace nad nowelizacją przepisów, ale konkretne terminy nie są jeszcze znane.

Podsumowanie i wezwanie do działania

System opieki zdrowotnej w Polsce nie spełnia dziś oczekiwań wielu osób z niepełnosprawnościami. Potrzebne są zmiany legislacyjne, ale też większa wrażliwość i wiedza wśród pracowników ochrony zdrowia.

Udostępnij ten artykuł, jeśli uważasz, że każdy powinien mieć prawo do leczenia bez barier.

Źródła

Zdrowie kobiet z niepełnosprawnościami – niewidzialne bariery, realne konsekwencje

Kobieta na wózku inwalidzkim w placówce medycznej, patrząca na lekarza i inną osobę w tle. Zdjęcie symbolizuje bariery, z jakimi mierzą się kobiety z niepełnosprawnościami w dostępie do opieki zdrowotnej.

Wstęp

„Weszłam do gabinetu, ale lekarz od razu powiedział, że nie ma odpowiedniego sprzętu, żebym mogła się przebadać. Kazał mi szukać innego miejsca.” – tak zaczyna swoją historię Anna, kobieta z niepełnosprawnością ruchową, która od lat zmaga się z barierami w dostępie do opieki zdrowotnej. Niestety, jej doświadczenie nie jest odosobnione. Kobiety z niepełnosprawnościami często napotykają przeszkody, które sprawiają, że ich zdrowie staje się sprawą drugorzędną. Czy polski system ochrony zdrowia jest gotowy na ich potrzeby?

Według Rzecznika Praw Obywatelskich, kobiety z niepełnosprawnościami mają utrudniony dostęp do opieki ginekologicznej i położniczej, co prowadzi do poważnych zaniedbań zdrowotnych. Problemem jest nie tylko infrastruktura, ale także brak wiedzy i świadomości wśród personelu medycznego. Dodatkowo, niewłaściwe podejście lekarzy i niedostateczna liczba placówek dostosowanych do ich potrzeb sprawiają, że wiele kobiet rezygnuje z regularnych badań profilaktycznych, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.

Zdrowie kobiet z niepełnosprawnościami – co jest problemem?

Brak odpowiedniego wsparcia psychologicznego może prowadzić do izolacji społecznej i pogorszenia jakości życia kobiet z niepełnosprawnościami. Wiele z nich unika wizyt lekarskich z powodu wcześniejszych złych doświadczeń, co negatywnie wpływa na ich zdrowie fizyczne i psychiczne. Problem nie dotyczy tylko dostępu do ginekologa, ale także innych dziedzin medycyny – od podstawowej opieki zdrowotnej po specjalistyczne badania diagnostyczne.

Dostęp do opieki zdrowotnej powinien być równy dla wszystkich, jednak w praktyce wygląda to zupełnie inaczej. Kobiety z niepełnosprawnościami napotykają liczne bariery, takie jak:

  • Brak dostosowanej infrastruktury – wiele gabinetów lekarskich, zwłaszcza ginekologicznych, nie posiada podnośników ani specjalistycznych foteli, co uniemożliwia wykonanie podstawowych badań.
  • Niewiedza i uprzedzenia lekarzy – wciąż zdarzają się sytuacje, gdy lekarze nie wiedzą, jak przeprowadzić badanie osoby z niepełnosprawnością, lub zakładają, że np. kobieta na wózku „nie potrzebuje” badań ginekologicznych.
  • Problemy w dostępie do badań profilaktycznych – mammografie, cytologie czy badania prenatalne bywają trudno dostępne dla kobiet z niepełnosprawnościami.
  • Zdrowie psychiczne – temat tabu – wiele kobiet z niepełnosprawnościami boryka się z depresją, lękiem czy PTSD, ale brakuje specjalistów dostosowanych do ich potrzeb. W efekcie pogłębia się problem wykluczenia społecznego i obniża jakość życia tych osób.
  • Brak równego traktowania – badania pokazują, że 77% kobiet z niepełnosprawnościami nie uczęszcza regularnie do ginekologa z powodu licznych barier.
  • Dodatkowe koszty – prywatne wizyty lekarskie, transport medyczny i sprzęt potrzebny do badań generują wysokie koszty, których system opieki zdrowotnej często nie pokrywa.

Czy inne kraje radzą sobie lepiej?

Na tle Europy Polska wypada przeciętnie, ale są kraje, które wdrożyły skuteczne rozwiązania:

  • Szwecja – specjalistyczne kliniki dla kobiet z niepełnosprawnościami, w których cały personel jest przeszkolony w zakresie ich obsługi.
  • Holandia – refundacja opieki ginekologicznej dostosowanej do potrzeb kobiet z niepełnosprawnościami.
  • Niemcy – wprowadzenie mobilnych gabinetów lekarskich, które dojeżdżają do pacjentek mających problemy z mobilnością.
  • Wielka Brytania – szkolenia dla lekarzy w zakresie komunikacji i badania pacjentek z niepełnosprawnościami.
  • Francja – finansowanie usług zdrowotnych dla kobiet z niepełnosprawnościami oraz bezpłatny dostęp do fizjoterapeutów i psychologów.

Jakie są możliwe rozwiązania?

Aby poprawić sytuację kobiet z niepełnosprawnościami w Polsce, konieczne są zmiany systemowe i społeczne:

  • Edukacja lekarzy i personelu medycznego – kursy i szkolenia powinny uwzględniać potrzeby pacjentek z niepełnosprawnościami.
  • Dostosowanie placówek medycznych – gabinety powinny posiadać odpowiedni sprzęt umożliwiający badania.
  • Lepszy dostęp do informacji – wiele kobiet nie wie, gdzie szukać pomocy. Potrzebne są kampanie informacyjne.
  • Wsparcie psychologiczne – dostępność terapii i wsparcia psychicznego dla kobiet z niepełnosprawnościami powinna być priorytetem.
  • Zmiany legislacyjne – konieczne jest wprowadzenie regulacji zobowiązujących placówki medyczne do dostosowania infrastruktury i szkoleń personelu.
  • Refundacja kosztów leczenia i badań – państwo powinno finansować transport medyczny i sprzęt diagnostyczny dla osób z niepełnosprawnościami.
  • Kampanie społeczne – zwiększanie świadomości na temat zdrowia kobiet z niepełnosprawnościami poprzez media i organizacje pozarządowe.

Podsumowanie

Brak dostępu do odpowiedniej opieki zdrowotnej może prowadzić do późnego wykrycia poważnych chorób, które mogłyby być leczone we wcześniejszym stadium. Opóźnienia w diagnozowaniu i leczeniu mogą znacząco wpłynąć na jakość życia oraz długość życia kobiet z niepełnosprawnościami. System opieki zdrowotnej musi dostosować swoje usługi do realnych potrzeb pacjentek, zapewniając im równy dostęp do diagnostyki, leczenia i profilaktyki.

Każda kobieta, niezależnie od swojej sprawności, powinna mieć równy dostęp do opieki zdrowotnej. Bariery, z jakimi mierzą się kobiety z niepełnosprawnościami, są realne, ale możliwe do przezwyciężenia – wystarczy wola zmian i świadomość problemu. Jeśli ten temat jest dla Ciebie ważny, podziel się artykułem i wesprzyj działania na rzecz dostępnej opieki zdrowotnej dla wszystkich! Jeśli znasz organizacje, które walczą o dostępność w ochronie zdrowia, wesprzyj ich działania lub podziel się tym tekstem, by zwiększyć świadomość problemu.

 


Źródła: