Brak stabilnego wsparcia – codzienność wielu osób z niepełnosprawnościami
Wyobraź sobie, że znalazłeś miejsce do życia, które w pełni odpowiada Twoim potrzebom – dostosowane mieszkanie, wsparcie asystentów, poczucie bezpieczeństwa. Jednak pewnego dnia dowiadujesz się, że finansowanie programu, dzięki któremu tam mieszkasz, właśnie się skończyło. Nagle stajesz w obliczu wyboru – szukać nowego miejsca do życia, które może nie być przystosowane do Twoich potrzeb, albo wrócić do domu rodzinnego, gdzie brak odpowiednich warunków może oznaczać pogorszenie jakości życia.
Takie sytuacje są rzeczywistością dla tysięcy osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Brak stabilnego wsparcia sprawia, że mieszkalnictwo wspierane funkcjonuje w dużej mierze na zasadzie tymczasowych projektów, które kończą się wraz z zakończeniem okresu finansowania. Osoby potrzebujące pozostają w zawieszeniu, bez pewności, czy za kilka miesięcy nadal będą miały dach nad głową.
Mieszkalnictwo wspierane to nie tylko dostęp do dostosowanego lokum – to również system wsparcia społecznego i profesjonalna pomoc, która pozwala osobom z niepełnosprawnościami żyć w sposób bardziej niezależny i godny. Jednak bez odpowiednich regulacji prawnych i zapewnienia stałego finansowania, ta forma wsparcia pozostaje niepewna i niestabilna.
Co to jest mieszkalnictwo wspierane?
Mieszkalnictwo wspierane to forma pomocy dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów czy osób z doświadczeniem kryzysu psychicznego, które wymagają codziennego wsparcia, ale jednocześnie chcą prowadzić możliwie samodzielne życie. Obejmuje ono:
- mieszkania chronione, czyli lokale dostosowane do potrzeb osób wymagających wsparcia,
- asystencję w codziennych czynnościach, takich jak gotowanie, sprzątanie, zarządzanie budżetem,
- wsparcie społeczne i terapeutyczne, mające na celu integrację mieszkańców ze społecznością,
- dostęp do rehabilitacji oraz opieki zdrowotnej, co jest kluczowe dla utrzymania samodzielności i dobrego stanu zdrowia.
- indywidualne plany wsparcia, dostosowane do potrzeb mieszkańców i regularnie monitorowane przez specjalistów.
- szkolenia i edukacja, które pomagają osobom z niepełnosprawnościami zdobywać umiejętności niezależnego życia.
Dzięki takim rozwiązaniom osoby z niepełnosprawnościami mogą funkcjonować w sposób bardziej niezależny, unikając zamknięcia w domach pomocy społecznej lub konieczności stałego polegania na rodzinie.
Problem: brak stałego finansowania
Choć mieszkalnictwo wspierane jest uznawane za skuteczną alternatywę dla instytucji opiekuńczych, jego rozwój w Polsce napotyka na poważne bariery. Największym problemem jest brak stabilnego źródła finansowania.
W efekcie, po zakończeniu danego programu finansowanie często wygasa, a mieszkańcy zostają pozostawieni sami sobie. To prowadzi do ich ponownej izolacji, konieczności przeprowadzek lub – w najgorszym przypadku – bezdomności.
Co proponuje rząd?
Pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, Łukasz Krasoń, zapowiedział, że powinna powstać ustawa o mieszkalnictwie wspieranym, która zagwarantuje stałe finansowanie takich rozwiązań. Obecnie jednak brak jest konkretnego projektu ustawy.
Jednocześnie pojawił się nowy program „Klucz do mieszkania”, który zakłada wsparcie dla budownictwa komunalnego i społecznego. Jednak nie odnosi się on bezpośrednio do mieszkalnictwa wspieranego.
Podsumowanie
Brak stałych środków na rozwój mieszkań wspieranych sprawia, że ich mieszkańcy żyją w nieustannym poczuciu zagrożenia utratą miejsca, które daje im poczucie bezpieczeństwa. Zamiast stanowić długofalowe wsparcie, programy te często funkcjonują na zasadzie krótkoterminowych projektów, które wygasają wraz z zakończeniem okresu finansowania. Brak systemowych rozwiązań skutkuje nie tylko destabilizacją życia osób wymagających wsparcia, ale również utrudnia ich aktywizację społeczną i zawodową.
Niestabilność finansowania oznacza, że osoby potrzebujące muszą stale zmagać się z niepewnością, co do przyszłości swojego miejsca zamieszkania. Często prowadzi to do konieczności przeprowadzek lub nawet ryzyka bezdomności. W krajach, gdzie system wspierania mieszkalnictwa jest dobrze rozwinięty, osoby z niepełnosprawnościami mogą funkcjonować w społeczeństwie na równych zasadach, zdobywać wykształcenie, pracować i budować swoją przyszłość w przewidywalnych warunkach.
Obecnie w Polsce brakuje kompleksowego podejścia do problemu. Rządowe zapowiedzi dotyczące zmian prawnych nie przekładają się jeszcze na konkretne działania, a organizacje pozarządowe podkreślają, że bez wieloletniej strategii i stabilnego źródła finansowania mieszkalnictwo wspierane nadal będzie funkcjonować w sposób nieefektywny. Konieczne jest wypracowanie długoterminowych mechanizmów wspierających osoby potrzebujące, obejmujących nie tylko kwestie mieszkaniowe, ale także systematyczne wsparcie w zakresie rehabilitacji, zatrudnienia i integracji społecznej.
Zaniechanie działań w tej sferze może prowadzić do dalszego wykluczenia społecznego osób z niepełnosprawnościami oraz większego obciążenia rodzin i instytucji opiekuńczych. Zapewnienie stabilnych warunków życia powinno być priorytetem dla decydentów, a odpowiednio zaprojektowane mieszkalnictwo wspierane może stać się realnym narzędziem budowania bardziej inkluzywnego społeczeństwa.
Źródła
- Prawo.pl: Mieszkalnictwo wspierane
- Pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych
- Fundacja Integracja
- Fundacja Imago
- Stowarzyszenie Mudita – mieszkalnictwo wspierane
