Wyobraź sobie, że ktoś obiecuje Ci lepsze życie i pracę za granicą. Przyjeżdżasz, pełen nadziei, a zamiast wsparcia i stabilizacji trafiasz na ulicę. Zmuszony do żebractwa, bez dokumentów, bez pomocy. Tak właśnie wyglądała codzienność dwóch niepełnosprawnych mężczyzn z Rosji, którzy zostali wykorzystani przez małżeństwo z Mołdawii w Polsce.
To nie jest odosobniony przypadek. To ostrzeżenie.
Jak działa proceder wykorzystywania osób z niepełnosprawnościami?
W 2021 roku para z Mołdawii zwerbowała dwóch mężczyzn z Rosji z niepełnosprawnością, obiecując im legalne zatrudnienie. Po ich przyjeździe do Polski sytuacja diametralnie się zmieniła:
- byli wożeni po województwach mazowieckim, pomorskim, podkarpackim, małopolskim i podlaskim,
- zmuszano ich do żebractwa, wykorzystując ich niepełnosprawność jako „narzędzie wzbudzania litości”,
- poruszali się na prowizorycznych wózkach zrobionych z desek i gąbki,
- nie mieli dokumentów, pieniędzy ani możliwości ucieczki.
Małżeństwo osiągnęło z procederu korzyść majątkową szacowaną na 630 tysięcy złotych. Działało bezwzględnie – zmieniając miejsca pobytu ofiar, by uniknąć wykrycia.
Reakcja służb i organizacji pomocowych
Sprawa ujrzała światło dzienne, gdy jeden z poszkodowanych trafił do ośrodka dla cudzoziemców w Kętrzynie. To uruchomiło działania Straży Granicznej.
Podczas przeszukania domu podejrzanych zabezpieczono paszporty ofiar, telefony i pieniądze. Sprawcy zostali zatrzymani, a ofiary objęte pomocą Fundacji La Strada, która od lat zajmuje się wsparciem osób dotkniętych handlem ludźmi w Polsce.
Co mówi prawo?
Zgodnie z polskim kodeksem karnym, za handel ludźmi grozi kara od 3 do 20 lat pozbawienia wolności. W tym przypadku śledczy jasno zakwalifikowali działania małżeństwa jako handel ludźmi ze szczególnym okrucieństwem.
Warto przypomnieć, że Polska jest sygnatariuszem Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, która zobowiązuje państwa do ochrony tych osób przed przemocą, wyzyskiem i nadużyciami, zarówno w kraju, jak i za granicą.
W praktyce jednak wiele podobnych spraw nie trafia do sądów – ofiary boją się zeznań, są deportowane lub ich sytuacja nie jest odpowiednio rozpoznana.
Skala problemu: nie tylko ten jeden przypadek
Eksperci z organizacji takich jak La Strada czy ECPAT podkreślają, że osoby z niepełnosprawnościami są szczególnie narażone na wykorzystywanie. Są postrzegane jako mniej wiarygodne, mniej zdolne do obrony własnych praw.
Tymczasem to właśnie one – osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, sensoryczną – są wykorzystywane w procederach przestępczych:
- do żebractwa,
- do pracy przymusowej,
- do prostytucji.
Gdzie szukać pomocy?
W Polsce działają organizacje, które oferują wsparcie:
- Fundacja La Strada – pomoc prawna, psychologiczna i interwencyjna,
- Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne – dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami,
- Straż Graniczna i Policja – każdą podejrzaną sytuację można zgłosić anonimowo.
Przykład z życia: historia Aleksieja
Aleksiej (imię zmienione) miał 47 lat, gdy zdecydował się przyjechać do Polski. Obiecano mu prostą pracę fizyczną. Po kilku dniach został przewieziony do innego miasta, pozbawiony paszportu i zmuszony do siedzenia całymi dniami pod marketem.
– „Nie wiedziałem, gdzie jestem. Nie mówiłem po polsku. Myślałem, że już stamtąd nie wyjdę” – powiedział później pracownikom La Strady.
Dziś Aleksiej jest w procesie rehabilitacji społecznej i walczy o odszkodowanie.
FAQ – najczęstsze pytania
Jak rozpoznać, że ktoś może być ofiarą handlu ludźmi?
Brak dokumentów, ograniczona swoboda poruszania się, ślady przemocy, wyraźny lęk w kontaktach z innymi.
Czy każda forma zmuszania do żebractwa to handel ludźmi?
Nie zawsze, ale jeśli towarzyszy temu przemoc, groźby, izolacja czy wyzysk – może to być przestępstwo handlu ludźmi.
Co mogę zrobić, jeśli podejrzewam taki przypadek?
Zgłoś sprawę do Policji, Straży Granicznej lub organizacji takich jak Fundacja La Strada. Możesz to zrobić anonimowo.
Czy osoby z niepełnosprawnościami mogą liczyć na pomoc?
Tak, wiele organizacji dostosowuje pomoc do indywidualnych potrzeb, także komunikacyjnych i zdrowotnych.
Zakończenie
Wykorzystywanie osób z niepełnosprawnościami do żebractwa nie jest tylko dramatem ofiar – to wstyd dla społeczeństwa, które nie potrafi ich ochronić. Dlatego warto mówić o tym głośno, edukować, reagować.
Udostępnij ten artykuł, jeśli uważasz, że każda osoba – niezależnie od sprawności – ma prawo do godnego życia i ochrony.
Źródła:
- Zawsze Pomorze: Wykorzystywali niepełnosprawnych Rosjan do żebractwa
- TVN24: Ściągnęli niepełnosprawnych Rosjan do Polski, obiecywali pracę, zmuszali do żebractwa
- Fundacja La Strada
