Czy brak funduszy zagrozi kluczowemu wsparciu?

Asystent osobisty pomaga osobie na wózku inwalidzkim podczas spaceru. Zdjęcie ilustruje temat wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami i znaczenie finansowania asystencji osobistej.

Wstęp

Wyobraź sobie życie, w którym codzienne czynności, takie jak wyjście do sklepu, wizyta u lekarza czy praca, stają się niemożliwe bez pomocy drugiej osoby. Dla tysięcy osób z niepełnosprawnościami to rzeczywistość, a asystenci osobiści są ich kluczowym wsparciem. Niestety, coraz więcej organizacji alarmuje o problemach z finansowaniem tych programów. Czy osoby z niepełnosprawnościami zostaną pozostawione same sobie?

Czym jest asystencja osobista i dlaczego jest tak ważna?

Asystencja osobista to program umożliwiający osobom z niepełnosprawnościami prowadzenie samodzielnego życia. Asystenci pomagają w codziennych czynnościach, takich jak:

  • Przemieszczanie się i korzystanie z transportu,
  • Wykonywanie czynności domowych,
  • Wsparcie w miejscu pracy czy edukacji,
  • Udział w życiu społecznym i kulturalnym.
    Bez asystentury wiele osób zostałoby wykluczonych z aktywności społecznej i zawodowej.

Historia Marii – jak asystencja zmieniła życie?

Maria, 38-letnia kobieta z dziecięcym porażeniem mózgowym, przez lata zmagała się z brakiem możliwości samodzielnego życia. Pomoc rodziny była ograniczona, a brak dostępu do odpowiednich świadczeń powodował jej izolację. Dopiero po przyznaniu jej asystenta osobistego Maria mogła podjąć pracę zdalną, uczestniczyć w życiu społecznym i zdobyć niezależność. “Bez mojego asystenta nie mogłabym żyć tak, jak teraz. Nie chodzi tylko o pomoc w poruszaniu się, ale o możliwość bycia częścią społeczeństwa” – mówi Maria.

Podobna sytuacja spotkała Krzysztofa, 42-letniego mężczyznę, który po wypadku samochodowym został sparaliżowany od pasa w dół. Przez długi czas był całkowicie zależny od bliskich. Dzięki asystencji osobistej mógł wrócić do pracy w administracji, a także zaczął aktywnie uczestniczyć w lokalnych inicjatywach społecznych. “Asystent to nie tylko pomoc, ale też wsparcie psychiczne. Dzięki temu czuję, że znów mogę funkcjonować normalnie” – podkreśla Krzysztof.

Brak funduszy – główny problem programów asystenckich

W ostatnich latach organizacje pozarządowe, które zajmują się realizacją programów asystenckich, zgłaszają coraz większe problemy finansowe. Powody są złożone:

  • Niepewność dotacji – fundusze rzadko są zapewniane na dłuższy czas, co utrudnia planowanie długoterminowych programów.
  • Niedostateczne finansowanie – kwoty przeznaczone na asystencję są niewystarczające, co prowadzi do ograniczenia liczby godzin wsparcia dla beneficjentów.
  • Rosnące koszty – inflacja i wzrost wynagrodzeń sprawiają, że fundusze przestają wystarczać na pokrycie kosztów zatrudnienia asystentów.
  • Brak stabilnej polityki wsparcia – brak jasnych regulacji i długoterminowej strategii finansowania powoduje, że osoby korzystające z asystencji żyją w niepewności co do przyszłości programu.

Stanowisko decydentów i prognozy

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zapowiada prace nad stabilizacją finansowania asystencji osobistej, jednak projekt ustawy nadal nie został formalnie uchwalony. Według ekspertów problematyczne jest to, że fundusze wciąż są w dużej mierze uzależnione od projektów unijnych, co powoduje ich nieregularność i niepewność dla beneficjentów. Organizacje pozarządowe apelują o systemowe rozwiązania, które zapewnią ciągłość tych usług.

Projekt ustawy o asystencji osobistej zakłada m.in. obowiązek finansowania usługi ze środków krajowych oraz wprowadzenie jednolitych standardów świadczenia usług asystenckich. Opinie ekspertów są podzielone – niektórzy chwalą rząd za podjęcie tematu, inni wskazują na brak precyzyjnych mechanizmów kontrolnych i niejasne źródła finansowania w dłuższej perspektywie.

Przykłady dobrych praktyk

W krajach skandynawskich asystencja osobista jest w pełni refundowana przez państwo, co gwarantuje osłonę dla osób potrzebujących wsparcia. W Niemczech wprowadzono model “budżetu osobistego”, który pozwala osobom z niepełnosprawnościami samodzielnie zarządzać środkami na asystencję. Oznacza to, że państwo przekazuje określoną kwotę, którą beneficjent może rozdysponować według swoich indywidualnych potrzeb, np. wybierając asystenta i ustalając harmonogram wsparcia.

Dodatkowo, w Wielkiej Brytanii wdrożono program Personal Independence Payment (PIP), który umożliwia osobom z niepełnosprawnościami uzyskanie finansowego wsparcia na pokrycie kosztów związanych z codziennym funkcjonowaniem. Takie rozwiązanie zapewnia większą elastyczność w dostosowaniu usług do indywidualnych potrzeb, choć spotyka się również z krytyką dotyczącą trudności w uzyskaniu świadczeń.

Jakie są możliwe rozwiązania?

  • Zwiększenie budżetów na programy asystenckie
  • Lepsza organizacja funduszy unijnych i krajowych
  • Większe zaangażowanie sektora prywatnego
  • Edukacja społeczeństwa na temat roli asystencji osobistej
  • Stworzenie funduszu rezerwowego na wsparcie nagłych przypadków

Podsumowanie

Asystencja osobista to nie luksus, ale podstawowa potrzeba osób z niepełnosprawnościami. Brak stabilnego finansowania może prowadzić do wykluczenia społecznego i zawodowego wielu osób. Każdy może pomóc – nagłaśniając problem, wspierając organizacje pozarządowe lub angażując się w inicjatywy rzecznicze.

Źródła

 

Porównanie programów wsparcia dla osób niepełnosprawnych w Polsce i za granicą

Osoba na wózku inwalidzkim w pracy

Osoby z niepełnosprawnościami stanowią istotną część społeczeństwa, a ich wsparcie jest kluczowe dla zapewnienia równości szans i integracji społecznej. W różnych krajach funkcjonują odmienne systemy pomocy, które różnią się zakresem i formą wsparcia. Poniżej przedstawiamy porównanie programów wsparcia dla osób niepełnosprawnych w Polsce oraz wybranych krajach zagranicznych.

Programy wsparcia w Polsce

Jak uzyskać świadczenie wspierające?

Od stycznia 2024 roku osoby niepełnosprawne powyżej 18. roku życia mogą ubiegać się o świadczenie wspierające, którego wysokość zależy od poziomu potrzeby wsparcia, ustalanego w specjalnej decyzji. Wysokość świadczenia jest określana jako procent renty socjalnej i wynosi:

  • 70–74 punkty: 40% renty socjalnej
  • 75–79 punkty: 60% renty socjalnej
  • 80–84 punkty: 80% renty socjalnej
  • 85–89 punkty: 120% renty socjalnej
  • 90–94 punkty: 180% renty socjalnej
  • 95–100 punktów: 220% renty socjalnej

Przy rencie socjalnej wynoszącej 1780,96 zł brutto (stan na marzec 2024), świadczenie wspierające kształtuje się w przedziale od 712,38 zł do 3918,11 zł miesięcznie.

Aby złożyć wniosek o świadczenie wspierające:

  1. Uzyskaj decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, wydawaną przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności.
  2. Wypełnij wniosek dostępny na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
  3. Złóż wniosek w ZUS wraz z wymaganymi dokumentami, w tym orzeczeniem o poziomie potrzeby wsparcia.

Zasiłek pielęgnacyjny – komu przysługuje?

Zasiłek pielęgnacyjny to forma wsparcia finansowego dla osób, które wymagają opieki. Obecnie wynosi on 215,84 zł miesięcznie. Procedura uzyskania jest stosunkowo prosta:

  • Złóż wniosek w urzędzie miasta, gminy lub ośrodku pomocy społecznej.
  • Załącz aktualne orzeczenie o niepełnosprawności lub decyzję o niesamodzielności.

Według danych z 2023 roku z tej formy wsparcia korzysta około 900 tysięcy Polaków.

Statystyki i wydatki

  • Polska przeznacza około 2,5% swojego PKB na programy wsparcia dla osób niepełnosprawnych.
  • Według danych PFRON z 2023 roku, z jego programów korzystało ponad 350 tysięcy osób, z czego 40% to osoby aktywne zawodowo.
  • Wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Polsce wynosi około 31%, co wciąż jest znacznie poniżej średniej unijnej (50%).

Programy wsparcia za granicą

Szwecja – indywidualne podejście do potrzeb

Szwecja oferuje jeden z najbardziej kompleksowych systemów wsparcia na świecie:

  • Osobisty asystent: Aż 70% osób z poważnymi niepełnosprawnościami korzysta z tej formy pomocy. Usługa jest finansowana przez państwo, a jej przyznanie zależy od wywiadu przeprowadzonego przez gminę. Przeciętny koszt jednego asystenta to około 3000 euro miesięcznie.
  • Mieszkania wspomagane: Lokalne samorządy zapewniają dostosowane mieszkania z usługami wspierającymi, co zmniejsza potrzebę umieszczania osób w domach opieki.

Niemcy – wsparcie w integracji zawodowej

Niemiecki system wsparcia koncentruje się na aktywizacji zawodowej:

  • Zatrudnienie wspomagane: Aż 60% osób niepełnosprawnych w Niemczech jest aktywnych zawodowo. Programy oferują dotacje dla pracodawców i wsparcie dla pracowników w postaci doradców zawodowych.
  • Rehabilitacja zawodowa: Rocznie około 250 tysięcy osób uczestniczy w kursach organizowanych przez specjalistyczne centra rehabilitacyjne.

Wielka Brytania – finansowe wsparcie na co dzień

  • Personal Independence Payment (PIP): Świadczenie to przysługuje ponad 2,8 miliona osób. Kwoty wynoszą od 24 do 156 funtów tygodniowo, w zależności od poziomu potrzeb.
  • Access to Work: W 2022 roku z tego programu skorzystało około 44 tysiące osób, co pomogło im znaleźć lub utrzymać zatrudnienie.

Koszty i efektywność systemów wsparcia

Systemy wsparcia różnią się pod względem efektywności w stosunku do wydatków publicznych:

  • Polska przeznacza na wsparcie 2,5% PKB, co odpowiada około 60 miliardom złotych rocznie.
  • Szwecja wydaje aż 3,8% PKB, co pozwala na bardziej kompleksową opiekę i szeroki dostęp do usług asystenckich.
  • Niemcy wydają 2,9% PKB, ale dzięki wysokiemu wskaźnikowi zatrudnienia osób niepełnosprawnych generują większe wpływy z podatków.

Jak skorzystać z dostępnych programów?

Jeśli jesteś osobą niepełnosprawną lub opiekujesz się kimś takim, oto kilka prostych kroków:

  • W Polsce: Wejdź na stronę PFRON lub odwiedź lokalny ośrodek pomocy społecznej.
  • W Szwecji: Skontaktuj się z urzędem gminy i zapytaj o usługę osobistego asystenta.
  • W Niemczech: Znajdź najbliższe centrum rehabilitacyjne lub odwiedź urząd pracy.
  • W Wielkiej Brytanii: Sprawdź szczegóły na stronie gov.uk dotyczące PIP i Access to Work.

Przykład sukcesu: Piotr – informatyk z Polski

Piotr, 27-letni mieszkaniec Warszawy, od urodzenia porusza się na wózku inwalidzkim. Dzięki wsparciu PFRON uzyskał dotację na zakup specjalistycznego sprzętu komputerowego oraz kurs programowania. Obecnie pracuje zdalnie w międzynarodowej firmie IT. „Dzięki tej pomocy mogłem nie tylko znaleźć dobrą pracę, ale także poczuć się w pełni niezależny” – mówi Piotr.

Podsumowanie

Polska podejmuje liczne działania na rzecz wsparcia osób z niepełnosprawnościami, jednak wciąż istnieje przestrzeń do poprawy. Doświadczenia krajów takich jak Szwecja czy Niemcy pokazują, że większe nakłady na wsparcie mogą przynieść wymierne korzyści zarówno społeczne, jak i ekonomiczne. Wprowadzenie bardziej kompleksowych rozwiązań mogłoby pomóc w pełniejszej integracji osób z niepełnosprawnościami w Polsce.

Źródła

Nowa Ustawa o Asystencji Osobistej: Co Zmieni dla Osób z Niepełnosprawnościami?

Osoba z niepełnosprawnością korzystająca z pomocy asystenta osobistego podczas codziennych czynności, symbol niezależności i wsparcia w integracji społecznej

Rządowy projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, zaprezentowany w listopadzie 2024 roku, zapowiada znaczące zmiany w systemie wsparcia tej grupy społecznej. Nowe przepisy mają na celu zapewnienie większej niezależności osobom z niepełnosprawnościami poprzez umożliwienie samodzielnego wyboru asystenta, zwiększenie liczby godzin wsparcia oraz wprowadzenie stabilnego finansowania. To krok w stronę równości i pełniejszej integracji społecznej. Jakie dokładnie zmiany niesie ustawa i dlaczego jest tak ważna? Szczegóły znajdziesz w poniższym artykule.

Czym jest asystencja osobista?

Asystencja osobista to usługa wsparcia dedykowana osobom z niepełnosprawnościami, której celem jest ułatwienie im codziennego funkcjonowania i zwiększenie samodzielności. Dzięki asystentowi osoby z ograniczoną sprawnością mogą realizować wiele zadań, które są trudne lub niemożliwe do wykonania samodzielnie. Usługa obejmuje m.in.:

  • pomoc w poruszaniu się,
  • wsparcie podczas wizyt u lekarza czy załatwiania spraw urzędowych,
  • zakupy i przygotowanie posiłków,
  • pomoc w higienie osobistej,
  • towarzyszenie podczas wydarzeń kulturalnych, społecznych i zawodowych.

Celem asystencji osobistej jest nie tylko pomoc w codziennych czynnościach, ale także umożliwienie osobom z niepełnosprawnościami pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.

Kluczowe założenia nowej ustawy

Projekt ustawy wprowadza szereg zmian, które mają na celu ułatwienie dostępu do usług asystenckich i zwiększenie ich efektywności.

Samodzielny wybór asystenta

Jednym z najważniejszych założeń ustawy jest możliwość samodzielnego wyboru asystenta przez osobę z niepełnosprawnością. To rozwiązanie pozwala na lepsze dopasowanie wsparcia do indywidualnych potrzeb i preferencji beneficjenta.

Większa liczba godzin wsparcia

W porównaniu z dotychczasowymi programami pilotażowymi, nowa ustawa przewiduje znaczące zwiększenie liczby godzin asystencji, co pozwoli na bardziej elastyczne korzystanie z pomocy.

Finansowanie z budżetu państwa

Koszty usług asystenckich będą pokrywane z budżetu państwa. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnościami i ich rodziny nie będą musiały ponosić dodatkowych kosztów, co ma zapewnić równy dostęp do usług na terenie całego kraju.

Stabilność i ciągłość wsparcia

Projekt ustawy zakłada możliwość ustalenia prawa do wsparcia na kilka lat, co zapewni ciągłość pomocy i stabilność dla osób korzystających z usług asystenta.

Dlaczego ustawa jest tak ważna?

Nowe przepisy mają kluczowe znaczenie dla osób z niepełnosprawnościami, ponieważ odpowiadają na wiele problemów, z którymi obecnie się borykają. Wprowadzenie systemowego wsparcia w postaci asystencji osobistej przynosi następujące korzyści:

  • Większa niezależność: Dzięki wsparciu asystenta osoby z niepełnosprawnościami mogą realizować swoje cele, marzenia i codzienne potrzeby bez konieczności polegania wyłącznie na rodzinie.
  • Poprawa jakości życia: Możliwość uczestnictwa w życiu społecznym, zawodowym i kulturalnym pozytywnie wpływa na dobrostan psychiczny i fizyczny.
  • Odciążenie opiekunów: Rodziny osób z niepełnosprawnościami często rezygnują z pracy zawodowej, aby zapewnić wsparcie swoim bliskim. Asystencja osobista pozwala im odciążyć się z codziennych obowiązków.
  • Równość w dostępie: Stabilne finansowanie z budżetu państwa gwarantuje, że usługi będą dostępne dla każdego, niezależnie od miejsca zamieszkania czy sytuacji finansowej.

Wyzwania we wdrażaniu ustawy

Choć projekt ustawy jest bardzo obiecujący, jego realizacja może napotkać pewne trudności. Do największych wyzwań należą:

  • Brak wystarczającej liczby asystentów: Aby zapewnić dostępność usług, konieczne będzie przeszkolenie odpowiedniej liczby osób chętnych do pracy jako asystenci.
  • Wysokie koszty początkowe: Finansowanie z budżetu państwa wymaga dużych nakładów, zwłaszcza w początkowej fazie wdrażania programu.
  • Standaryzacja i kontrola jakości: Aby usługi były skuteczne, konieczne jest stworzenie jednolitych standardów pracy dla asystentów oraz systemu monitorowania jakości świadczonego wsparcia.

Jak skorzystać z asystencji osobistej?

Procedura ubiegania się o wsparcie asystenta osobistego ma być prosta i intuicyjna. Osoby zainteresowane będą mogły złożyć odpowiedni wniosek w swoim urzędzie gminy lub jednostce samorządowej odpowiedzialnej za realizację tych usług. Proces ten obejmuje:

  1. Złożenie wniosku z podstawowymi danymi i informacją o potrzebach.
  2. Weryfikację dokumentów przez urząd.
  3. Przyznanie usług asystenta zgodnie z określonymi potrzebami.

Szczegóły dotyczące realizacji usług mogą się różnić w zależności od regionu, dlatego warto śledzić lokalne informacje.

Podsumowanie

Wprowadzenie ustawy o asystencji osobistej to istotny krok w kierunku budowania bardziej inkluzyjnego społeczeństwa. Możliwość samodzielnego wyboru asystenta, elastyczność godzin wsparcia oraz stabilne finansowanie to rozwiązania, które mogą znacząco poprawić jakość życia osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin. Choć wdrażanie nowych przepisów może napotkać wyzwania, korzyści płynące z ustawy są niepodważalne.

Twoje zdanie się liczy!

Jakie są Twoje doświadczenia związane z asystencją osobistą? Czy uważasz, że proponowane zmiany są wystarczające? Podziel się swoją opinią w komentarzach i weź udział w dyskusji!