Wstęp
Wyobraź sobie życie, w którym codzienne czynności, takie jak wyjście do sklepu, wizyta u lekarza czy praca, stają się niemożliwe bez pomocy drugiej osoby. Dla tysięcy osób z niepełnosprawnościami to rzeczywistość, a asystenci osobiści są ich kluczowym wsparciem. Niestety, coraz więcej organizacji alarmuje o problemach z finansowaniem tych programów. Czy osoby z niepełnosprawnościami zostaną pozostawione same sobie?
Czym jest asystencja osobista i dlaczego jest tak ważna?
Asystencja osobista to program umożliwiający osobom z niepełnosprawnościami prowadzenie samodzielnego życia. Asystenci pomagają w codziennych czynnościach, takich jak:
- Przemieszczanie się i korzystanie z transportu,
- Wykonywanie czynności domowych,
- Wsparcie w miejscu pracy czy edukacji,
- Udział w życiu społecznym i kulturalnym.
Bez asystentury wiele osób zostałoby wykluczonych z aktywności społecznej i zawodowej.
Historia Marii – jak asystencja zmieniła życie?
Maria, 38-letnia kobieta z dziecięcym porażeniem mózgowym, przez lata zmagała się z brakiem możliwości samodzielnego życia. Pomoc rodziny była ograniczona, a brak dostępu do odpowiednich świadczeń powodował jej izolację. Dopiero po przyznaniu jej asystenta osobistego Maria mogła podjąć pracę zdalną, uczestniczyć w życiu społecznym i zdobyć niezależność. “Bez mojego asystenta nie mogłabym żyć tak, jak teraz. Nie chodzi tylko o pomoc w poruszaniu się, ale o możliwość bycia częścią społeczeństwa” – mówi Maria.
Podobna sytuacja spotkała Krzysztofa, 42-letniego mężczyznę, który po wypadku samochodowym został sparaliżowany od pasa w dół. Przez długi czas był całkowicie zależny od bliskich. Dzięki asystencji osobistej mógł wrócić do pracy w administracji, a także zaczął aktywnie uczestniczyć w lokalnych inicjatywach społecznych. “Asystent to nie tylko pomoc, ale też wsparcie psychiczne. Dzięki temu czuję, że znów mogę funkcjonować normalnie” – podkreśla Krzysztof.
Brak funduszy – główny problem programów asystenckich
W ostatnich latach organizacje pozarządowe, które zajmują się realizacją programów asystenckich, zgłaszają coraz większe problemy finansowe. Powody są złożone:
- Niepewność dotacji – fundusze rzadko są zapewniane na dłuższy czas, co utrudnia planowanie długoterminowych programów.
- Niedostateczne finansowanie – kwoty przeznaczone na asystencję są niewystarczające, co prowadzi do ograniczenia liczby godzin wsparcia dla beneficjentów.
- Rosnące koszty – inflacja i wzrost wynagrodzeń sprawiają, że fundusze przestają wystarczać na pokrycie kosztów zatrudnienia asystentów.
- Brak stabilnej polityki wsparcia – brak jasnych regulacji i długoterminowej strategii finansowania powoduje, że osoby korzystające z asystencji żyją w niepewności co do przyszłości programu.
Stanowisko decydentów i prognozy
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zapowiada prace nad stabilizacją finansowania asystencji osobistej, jednak projekt ustawy nadal nie został formalnie uchwalony. Według ekspertów problematyczne jest to, że fundusze wciąż są w dużej mierze uzależnione od projektów unijnych, co powoduje ich nieregularność i niepewność dla beneficjentów. Organizacje pozarządowe apelują o systemowe rozwiązania, które zapewnią ciągłość tych usług.
Projekt ustawy o asystencji osobistej zakłada m.in. obowiązek finansowania usługi ze środków krajowych oraz wprowadzenie jednolitych standardów świadczenia usług asystenckich. Opinie ekspertów są podzielone – niektórzy chwalą rząd za podjęcie tematu, inni wskazują na brak precyzyjnych mechanizmów kontrolnych i niejasne źródła finansowania w dłuższej perspektywie.
Przykłady dobrych praktyk
W krajach skandynawskich asystencja osobista jest w pełni refundowana przez państwo, co gwarantuje osłonę dla osób potrzebujących wsparcia. W Niemczech wprowadzono model “budżetu osobistego”, który pozwala osobom z niepełnosprawnościami samodzielnie zarządzać środkami na asystencję. Oznacza to, że państwo przekazuje określoną kwotę, którą beneficjent może rozdysponować według swoich indywidualnych potrzeb, np. wybierając asystenta i ustalając harmonogram wsparcia.
Dodatkowo, w Wielkiej Brytanii wdrożono program Personal Independence Payment (PIP), który umożliwia osobom z niepełnosprawnościami uzyskanie finansowego wsparcia na pokrycie kosztów związanych z codziennym funkcjonowaniem. Takie rozwiązanie zapewnia większą elastyczność w dostosowaniu usług do indywidualnych potrzeb, choć spotyka się również z krytyką dotyczącą trudności w uzyskaniu świadczeń.
Jakie są możliwe rozwiązania?
- Zwiększenie budżetów na programy asystenckie
- Lepsza organizacja funduszy unijnych i krajowych
- Większe zaangażowanie sektora prywatnego
- Edukacja społeczeństwa na temat roli asystencji osobistej
- Stworzenie funduszu rezerwowego na wsparcie nagłych przypadków
Podsumowanie
Asystencja osobista to nie luksus, ale podstawowa potrzeba osób z niepełnosprawnościami. Brak stabilnego finansowania może prowadzić do wykluczenia społecznego i zawodowego wielu osób. Każdy może pomóc – nagłaśniając problem, wspierając organizacje pozarządowe lub angażując się w inicjatywy rzecznicze.
Źródła