Czy planujesz wziąć udział w wyborach prezydenckich w 2025 roku? Choć dokładna data wyborów nie została jeszcze ogłoszona, już teraz obowiązują terminy zgłoszeń dla osób z niepełnosprawnościami. Masz pełne prawo do oddania głosu i możesz skorzystać z różnych form ułatwień. To także dobry moment, by przyjrzeć się dostępności procesu wyborczego i temu, co warto wiedzieć przed głosowaniem.
Głosowanie powinno być dostępne dla wszystkich
Wybory to nie tylko obywatelski obowiązek – to także prawo, z którego każdy powinien móc skorzystać, bez względu na ograniczenia zdrowotne czy ruchowe. Dlatego przepisy przewidują specjalne rozwiązania dla osób z niepełnosprawnością. Co ważne – część z nich trzeba zgłosić z wyprzedzeniem, by zostały uwzględnione.
W Polsce prawo do głosowania przysługuje kaŽemu obywatelowi powyżej 18. roku życia. Niestety, w praktyce wiele osób z niepełnosprawnościami wciąż napotyka bariery: architektoniczne, informacyjne, komunikacyjne. Brak asystenta, brak windy czy niezrozumiałe instrukcje potrafią skutecznie zniechęcić.
Jakie są dostępne formy głosowania?
1. Głosowanie korespondencyjne
Osoby z niepełnosprawnościami mogą zagłosować korespondencyjnie. W tym celu należy:
- zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego najpóźniej 10 dni przed wyborami,
- wskazać adres, na który ma zostać dostarczony pakiet wyborczy,
- odebrać pakiet osobiście lub przez upoważnioną osobę.
Pakiet można odesłać pocztą lub wrzucić do specjalnej skrzynki wyborczej. To dobre rozwiązanie dla osób z ograniczeniami ruchowymi, problemami sensorycznymi lub mieszkających z dala od lokalu.
2. Głosowanie przez pełnomocnika
Jeśli nie możesz samodzielnie dotrzeć do lokalu wyborczego, możesz wyznaczyć pełnomocnika. Wymagane jest:
- złożenie wniosku do urzędu gminy najpóźniej 9 dni przed wyborami,
- wyznaczenie osoby, która nie jest kandydatem ani mężem zaufania,
- sporządzenie aktu pełnomocnictwa w obecności urzędnika.
Rozwiązanie szczególnie przydatne dla osób z ograniczoną mobilnością lub przewlekle chorych, które nie mogą przebywać w zatłoczonych miejscach.
3. Głosowanie w lokalu dostosowanym
Masz prawo głosować w lokalu przystosowanym do Twoich potrzeb, nawet jeśli nie jest on przypisany do miejsca zameldowania. W tym celu:
- złóż wniosek o zmianę lokalu do 35. dnia przed wyborami,
- sprawdź dostępność lokalu (np. podjazdy, windy, oznaczenia).
Gminy mają obowiązek prowadzenia spisu lokali dostosowanych. Informacji można szukać w urzędzie lub online. Lokale te powinny m.in. być wolne od barier oraz wyposażone w nakładki na karty do głosowania w alfabecie Braille’a (jeśli ich nie ma – warto zgłosić ten brak).
Gdzie i kiedy składać wnioski?
Wnioski dotyczące głosowania korespondencyjnego, przez pełnomocnika czy zmiany lokalu składa się w urzędzie gminy:
- osobiście,
- przez internet (jeśli gmina to umożliwia),
- przez osobę upoważnioną,
- czasem listownie.
Do wniosków należy dołączyć wymagane dokumenty i upewnić się, że zgłoszenie zostało przyjęte. Terminy są nieprzekraczalne.
Co jeszcze warto wiedzieć?
- Lokale wyborcze otwarte będą w godz. 7:00–21:00.
- Możesz poprosić o pomoc członka komisji lub osobę towarzyszącą.
- Jeśli nie możesz się podpisać, przysługują Ci alternatywne sposoby potwierdzenia tożsamości.
- Możesz wejść z psem asystującym – nie wolno Ci tego zabronić.
- Warto mieć własny długopis, jeśli samodzielnie oddajesz głos.
Dobre praktyki i problemy z przeszłości
Choć prawo się poprawia, nadal zdarzają się problemy: brak windy, wąskie drzwi, niedoinformowana komisja, brak wsparcia. Dlatego:
- dokumentuj trudności,
- zgłaszaj je rzecznikowi praw obywatelskich,
- wspieraj dobre praktyki w gminie (np. szkolenia dla komisji, konsultacje z NGO).
Głosowanie to Twoje prawo
Udział w wyborach to wyraz obywatelskiej podmiotowości. Twoją obecnścią przy urnie pokazujesz, że liczysz się jako obywatel i że kwestie dostępności nie mogą być pomijane.
💬 Masz pytania? Sprawdź stronę Państwowej Komisji Wyborczej lub skontaktuj się z urzędem gminy. Poinformuj znajomych z niepełnosprawnościami – niech każdy głos się liczy!
