Zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami to nie tylko kwestia prawa, ale też realnej troski o dobrostan i komfort w codziennej pracy. W latach 2025 i 2026 obowiązują przepisy, które przewidują dodatkowe przerwy, skrócony czas pracy i inne przywileje dla pracowników z orzeczeniem. W 2025 r. wprowadzono też nowelizacje dotyczące orzekania o niepełnosprawności – dlatego warto przyjrzeć się, co się zmieniło i jakie prawa obowiązują obecnie.
Dlaczego prawo musi uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnościami
Dla wielu osób z ograniczeniami zdrowotnymi każda godzina w pracy może być wyzwaniem. Dolegliwości, potrzeba odpoczynku, potrzeby rehabilitacyjne – to wszystko sprawia, że przerwy czy skrócone godziny pracy nie są przywilejem, lecz koniecznością.
Przypuśćmy, że pan Michał ma stwardnienie rozsiane. W ciągu dnia pracy zmęczenie narasta, a dłuższa przerwa pozwala mu się rozruszać, zrobić ćwiczenia usprawniające i uniknąć nasilenia dolegliwości. Bez takiego wsparcia może dojść do pogorszenia samopoczucia, które odbije się na wydajności i kondycji psychicznej.
Dlatego przepisy muszą chronić pracownika z niepełnosprawnością – dać mu przestrzeń do oddechu, fizycznej regeneracji i zabezpieczenia przed przeciążeniem.
Przerwy w pracy dla osób z niepełnosprawnościami w latach 2025/2026
Dodatkowa przerwa – co mówią przepisy
Zgodnie z art. 17 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.
Ten przepis obowiązuje i w 2025, i w 2026 roku – nie wprowadzono odmiennych regulacji w odniesieniu do tej przerwy. Wersja art. 17 obowiązuje w nowym brzmieniu od 30 lipca 2025 r.
Dodatkowa przerwa może być wykorzystana na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Prawo do niej przysługuje od dnia przedstawienia pracodawcy przez pracownika orzeczenia.
Przerwy przy pracy przy monitorze i inne szczególne regulacje
W przypadku pracy przy monitorze ekranowym obowiązuje przepis BHP: po każdej godzinie pracy przy monitorze należy zapewnić przerwę 5 minut lub inną formę pracy nieobciążającej oczu.
Ponadto standardowa przerwa dla wszystkich pracowników, przy co najmniej 6 godzinach pracy – 15 minut – nadal obowiązuje (Kodeks pracy).
Stopnie niepełnosprawności, przywileje i ich zastosowanie w 2025/2026
Ktoś z lekkim, umiarkowanym lub znacznym stopniem – co przysługuje
-
Stopień znaczny: maksymalny czas pracy 7 godzin dziennie i 35 tygodniowo, dodatkowa przerwa 45 minut (wliczana do czasu pracy), dodatkowy urlop 10 dni roboczych.
-
Stopień umiarkowany: również maksymalnie 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo, przerwa 15 minut, urlop dodatkowy 10 dni.
-
Stopień lekki: standardowe normy czasu pracy (do 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo), ale prawo do 15-minutowej dodatkowej przerwy.
Urlop dodatkowy
Osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do 10 dodatkowych dni roboczych urlopu rocznie (pod warunkiem, że nie mają już prawa do innego urlopu w liczbie przekraczającej 26 dni).
Prawo do tego urlopu nabywa się po roku od dnia wydania orzeczenia.
Nowe zmiany orzekania o niepełnosprawności – co się zmieniło w 2025 roku i co to oznacza dla prawa pracowniczego
Nowe zasady orzecznictwa od 11 czerwca 2025
-
Minimalne okresy ważności orzeczeń: dzieci do 16 lat – co najmniej 3 lata; osoby z zespołem Downa i innymi chorobami rzadkimi – co najmniej 7 lat.
-
Możliwość uzyskania orzeczenia stałego, jeśli stan zdrowia jest nieodwracalny.
-
Skrócenie formalności i uproszczenie procedur.
Nowelizacja od 14 sierpnia 2025 – skład orzekający i kryteria
-
Zmieniono wymagania wobec lekarzy przewodniczących zespołów orzekających.
-
Wprowadzono procedurę wstępnej weryfikacji dokumentów medycznych.
-
Celem zmian jest skrócenie czasu oczekiwania na orzeczenie i ujednolicenie procedur.
Obowiązki i możliwości pracodawcy w latach 2025/2026
Obowiązki pracodawcy
-
Respektowanie prawa do dodatkowej przerwy (15 minut) od dnia przedstawienia orzeczenia.
-
Przestrzeganie skróconego czasu pracy i zakazu nadgodzin/nocy w przypadku umiarkowanego i znacznego stopnia.
-
Udzielanie zwolnień na turnus rehabilitacyjny do 21 dni w roku oraz na niezbędne badania.
-
Przystosowanie stanowiska pracy do potrzeb pracownika.
Możliwości i zachęty dla pracodawcy
-
Dofinansowania do wynagrodzeń osób z niepełnosprawnością.
-
Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy.
-
Budowanie wizerunku pracodawcy odpowiedzialnego społecznie.
Znaczenie praw w codziennym życiu – przykłady
-
Anna, stopień lekki — 15-minutowa przerwa to czas na ćwiczenia rozciągające i odpoczynek.
-
Jan, umiarkowany stopień — nabył prawo do dodatkowego urlopu po roku od uzyskania orzeczenia.
-
Ewa, znaczny stopień — korzysta ze skróconego dnia pracy, co zmniejsza zmęczenie i pozwala na regularną rehabilitację.
Najczęstsze pytania i wątpliwości
Czy przepisy były inne w 2025?
Nie w zakresie przerwy i skróconego czasu pracy. Zmieniły się procedury orzecznicze.
Czy przerwa 15 minut może się zmienić w 2026 roku?
Na dziś nie ma takich planów.
Czy skrócony czas pracy można zlikwidować lub zmienić?
Nie – to przepisy bezwzględnie obowiązujące.
Co zrobić, jeśli pracodawca nie respektuje praw?
Rozmowa, a w razie braku efektu – skarga do Państwowej Inspekcji Pracy lub skorzystanie z pomocy prawnej.
Podsumowanie – kluczowe informacje
-
Dodatkowa przerwa 15 minut obowiązuje w 2025 i 2026 r.
-
Przy umiarkowanym i znacznym stopniu: skrócony czas pracy i dodatkowy urlop 10 dni.
-
W 2025 wprowadzono zmiany w systemie orzecznictwa – minimalne okresy ważności, uproszczenie procedur, nowy skład orzekający.
-
Pracodawcy mają obowiązek przestrzegania praw, a także mogą korzystać z dofinansowań i ulg.
-
Warto korzystać z doradztwa prawnego, aby skutecznie egzekwować swoje prawa.
Jeśli masz wątpliwości co do swojego orzeczenia lub praw pracowniczych, skorzystaj z bezpłatnego doradztwa prawnego dla osób z niepełnosprawnościami.
Źródła
💜 Wesprzyj nas, jeśli możesz
Działamy już ponad 20 lat – tworzymy miejsce spotkań, rozmów i wsparcia dla wszystkich, którym bliska jest empatia i otwartość.
Portal jest całkowicie bezpłatny, a rozwija się dzięki osobom, które chcą pomóc nam dalej działać.
☕ buycoffee.to/ipon • 💙 patronite.pl/ipon
Dziękujemy za każdą kawkę i dobre słowo. Razem możemy więcej. 💫
