Od 2025 roku w Polsce zaczynają obowiązywać długo oczekiwane zmiany w zasadach orzekania o niepełnosprawności. Mają one uprościć procedury, skrócić czas oczekiwania na decyzję i zwiększyć dostępność dla osób, które z powodu choroby lub ograniczeń ruchowych mają trudność w dotarciu do komisji. Dla wielu osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin to ważna informacja, bo nowe przepisy oznaczają realną poprawę komfortu życia i większy szacunek dla codziennych trudności.
Dlaczego wprowadzono zmiany w orzekaniu?
System orzekania o niepełnosprawności przez lata był krytykowany za nadmierną biurokrację, różnice w interpretacjach przepisów i konieczność osobistego stawiennictwa nawet w oczywistych przypadkach. W 2025 roku ustawodawca wprowadza modyfikacje, które mają odciążyć komisje i wnioskodawców, w tym przede wszystkim:
-
wprowadzenie możliwości wydawania orzeczenia bez udziału komisji,
-
wydłużenie minimalnych okresów ważności orzeczeń,
-
rozszerzenie katalogu przypadków, w których można uzyskać orzeczenie na stałe,
-
uproszczenie zasad dokumentowania chorób przewlekłych,
-
większą cyfryzację procesu – m.in. elektroniczne przekazywanie dokumentów.
Zgodnie z założeniami Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej celem jest stworzenie systemu bardziej dostępnego i mniej stresującego. Jak podkreślają przedstawiciele resortu, „orzecznictwo powinno być wsparciem, a nie kolejną barierą dla osób z niepełnosprawnościami”.
Orzeczenie bez komisji – rewolucyjna zmiana od sierpnia 2025
Największą nowością jest możliwość uzyskania orzeczenia bez osobistego udziału w komisji. Od 14 sierpnia 2025 roku zespoły orzekające będą mogły, w uzasadnionych przypadkach, wydać decyzję wyłącznie na podstawie dokumentacji medycznej.
Ta procedura będzie stosowana, jeśli:
-
dokumentacja jest kompletna i jednoznaczna,
-
stan zdrowia wnioskodawcy jest trwały lub stabilny,
-
lekarz orzecznik nie ma wątpliwości co do oceny funkcjonowania.
To ogromne ułatwienie dla osób, które z powodu ciężkiej choroby, braku transportu czy odległości nie mogą łatwo dotrzeć do siedziby komisji.
Według portalu Infor.pl decyzja w takim trybie będzie mogła być wydana szybciej – nawet w ciągu kilku dni od złożenia pełnej dokumentacji.
W praktyce jednak nie oznacza to całkowitej rezygnacji z komisji. Jeżeli dokumentacja będzie niepełna, nieczytelna lub budząca wątpliwości, komisja nadal wezwie wnioskodawcę na badanie.
Dłuższe okresy ważności orzeczeń – koniec z corocznym odnawianiem
Nowelizacja przepisów wprowadza również minimalne okresy ważności orzeczeń. To odpowiedź na liczne głosy rodziców i opiekunów, którzy dotychczas musieli co roku odnawiać orzeczenia nawet w przypadkach trwałych chorób.
Od 2025 roku obowiązują następujące zasady:
-
dzieci do 16 roku życia – orzeczenie na minimum 3 lata,
-
dzieci z zespołem Downa lub chorobą genetyczną – orzeczenie aż do ukończenia 16 lat,
-
osoby dorosłe z trwałym schorzeniem genetycznym – orzeczenie na co najmniej 7 lat,
-
możliwość orzeczenia na stałe w przypadkach nieodwracalnych chorób lub trwałej niepełnosprawności.
Takie rozwiązanie ma na celu nie tylko zmniejszenie biurokracji, ale też podkreślenie zaufania państwa do opinii medycznych specjalistów.
Orzeczenie na stałe – dla kogo i na jakich zasadach?
Wielu wnioskodawców od lat postulowało możliwość otrzymania orzeczenia bezterminowego. Od 2025 roku będzie to możliwe, jeśli lekarz orzecznik uzna, że:
-
stan zdrowia nie rokuje poprawy,
-
choroba ma charakter trwały,
-
funkcjonowanie osoby nie ulegnie zmianie mimo leczenia lub rehabilitacji.
Z takiej opcji mogą skorzystać m.in. osoby z porażeniem mózgowym, trwałymi uszkodzeniami rdzenia kręgowego, postępującymi chorobami genetycznymi, a także z niektórymi nowotworami.
Według analiz Oddechu Życia orzeczenie na stałe ma przynieść spokój i stabilność w planowaniu życia, świadczeń oraz pracy.
Jak złożyć wniosek o orzeczenie w 2025 roku
Procedura składania wniosków nie zmieni się znacząco, ale wprowadzono kilka ułatwień:
-
Wniosek – składany do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (osobiście, pocztą lub online).
-
Zaświadczenie lekarskie – wystawione przez lekarza prowadzącego; ważne 30 dni od daty wystawienia.
-
Dokumentacja medyczna – opinie specjalistów, wyniki badań, karty leczenia szpitalnego.
-
Czas oczekiwania – decyzja powinna zostać wydana w ciągu 14 dni od posiedzenia komisji lub po otrzymaniu pełnej dokumentacji.
-
Odwołanie – w ciągu 14 dni od doręczenia orzeczenia można złożyć odwołanie do wojewódzkiego zespołu.
Od czerwca 2025 roku część dokumentów można już przesyłać elektronicznie, a w 2026 roku planowane jest pełne wdrożenie e-orzecznictwa.
Przykład: historia pani Anny
Pani Anna z Opola choruje na stwardnienie rozsiane. Do tej pory co dwa lata musiała uczestniczyć w komisji orzekającej, mimo że jej stan zdrowia był niezmienny. Dzięki nowym przepisom w 2025 roku złożyła pełną dokumentację medyczną i otrzymała orzeczenie bez konieczności wizyty w komisji.
Jak sama mówi:
„To ogromna ulga. Wcześniej każdy wniosek wiązał się z lękiem i podróżą do innego miasta. Teraz wreszcie czuję, że ktoś mi zaufał”.
Takie przypadki będą coraz częstsze – zwłaszcza wśród osób z chorobami przewlekłymi, które wymagają stałego leczenia, ale nie mają szans na poprawę funkcjonowania.
Wyzwania i obawy związane z reformą
Choć nowe zasady są oceniane pozytywnie, eksperci wskazują na kilka potencjalnych trudności:
-
Nierówności w interpretacji – różne zespoły mogą różnie oceniać „kompletność dokumentacji”.
-
Brak cyfrowych narzędzi w niektórych powiatach – co może utrudnić składanie dokumentów online.
-
Ryzyko błędnych decyzji – przy orzekaniu bez bezpośredniego kontaktu z wnioskodawcą.
-
Brak szkoleń dla orzeczników – które mogłyby zapewnić jednolite standardy oceny.
Organizacje społeczne postulują, by pierwsze miesiące obowiązywania przepisów były objęte monitoringiem, a osoby z niepełnosprawnościami miały możliwość zgłaszania uwag i problemów.
Co zyska osoba z niepełnosprawnością w 2025 roku?
Podsumowując, zmiany w orzecznictwie przynoszą wiele pozytywnych efektów:
-
krótszy czas oczekiwania,
-
mniej stresu i formalności,
-
orzeczenia na dłuższy czas lub bezterminowe,
-
uproszczone procedury składania dokumentów,
-
większe zaufanie do opinii lekarzy prowadzących.
To krok w stronę bardziej ludzkiego i empatycznego systemu, w którym osoba z niepełnosprawnością nie musi co kilka miesięcy udowadniać, że nadal ma tę samą chorobę.
FAQ
1. Czy każda osoba otrzyma orzeczenie bez komisji?
Nie. Tryb uproszczony dotyczy tylko tych przypadków, w których dokumentacja medyczna jednoznacznie potwierdza stan zdrowia i jego wpływ na funkcjonowanie.
2. Jak długo ważne jest nowe orzeczenie?
Zależnie od przypadku – od 3 lat (dzieci) do 7 lat (dorośli z chorobami genetycznymi), a w niektórych sytuacjach bezterminowo.
3. Czy można odwołać się od decyzji?
Tak. W ciągu 14 dni od doręczenia orzeczenia można złożyć odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania.
4. Czy orzeczenie bez komisji daje takie same prawa jak tradycyjne?
Tak, jest równoważne – uprawnia do wszystkich świadczeń, ulg i wsparcia.
Podsumowanie
Reforma orzekania o niepełnosprawności w 2025 roku to jedna z najbardziej oczekiwanych zmian w polityce społecznej ostatnich lat. Przynosi nadzieję na większy szacunek wobec osób z niepełnosprawnościami, ograniczenie stresu i uproszczenie procedur.
To również krok w stronę nowoczesnego, cyfrowego państwa, które ufa swoim obywatelom i stawia na empatię.
💬 A Wy co o tym sądzicie? Czy nowe zasady naprawdę ułatwią życie osobom z niepełnosprawnościami? Podzielcie się opinią w komentarzu.
Źródła:
-
Oddech Życia – Orzekanie o niepełnosprawności. Ogólne zasady 2025
-
Infor.pl – Orzeczenia o niepełnosprawności: nowe terminy i zasady 2025
💜 Wesprzyj nas, jeśli możesz
Działamy już ponad 20 lat – tworzymy miejsce spotkań, rozmów i wsparcia dla wszystkich, którym bliska jest empatia i otwartość.
Portal jest całkowicie bezpłatny, a rozwija się dzięki osobom, które chcą pomóc nam dalej działać.
☕ buycoffee.to/ipon • 💙 patronite.pl/ipon
Dziękujemy za każdą kawkę i dobre słowo. Razem możemy więcej. 💫
