W dniu 30 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego zasady orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem tej nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń oraz wydłużenie okresów ich ważności. Choć projekt znajduje się obecnie w fazie konsultacji publicznych, warto już teraz zapoznać się z proponowanymi zmianami, które mogą znacząco wpłynąć na życie osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin.
Jakie zmiany przewiduje projekt?
Wydłużone okresy ważności orzeczeń
Projekt zakłada możliwość wydawania orzeczeń:
- dla dzieci do 7 lat (ale nie dłużej niż do ukończenia 16. roku życia),
- dla dorosłych także na maksymalnie 7 lat, jeśli charakter niepełnosprawności nie uzasadnia wydania orzeczenia na stałe,
- w przypadkach trwałych schorzeń, nadal będzie możliwe przyznawanie orzeczeń bezterminowych.
To oznacza mniej biurokracji, rzadsze wizyty u komisji orzekających i więcej stabilności dla osób z niepełnosprawnościami. Wydłużony okres ważności może również poprawić sytuację zawodową i edukacyjną wielu osób, które do tej pory były zobowiązane do częstego odnawiania dokumentów.
Ujednolicenie i uproszczenie
Projekt przewiduje:
- doprecyzowanie wymaganej dokumentacji medycznej,
- nowe, bardziej zrozumiałe wzory orzeczeń,
- ocenę funkcjonowania osoby, a nie tylko diagnozy medycznej,
- standaryzację kryteriów oceny w całej Polsce.
To ważne, bo obecnie decyzje komisji różniły się znacznie w zależności od województwa. Nowe rozwiązania mają na celu zapewnienie większej równości w dostępie do praw i świadczeń.
„Mam nadzieję, że dzięki tej zmianie nie będę musiała co dwa lata przechodzić przez ten stresujący proces. To może nam bardzo ułatwić życie” – komentuje pani Anna, mama dziecka z autyzmem.
Kogo obejmą zmiany?
Zmiany mają dotyczyć osób:
- składających nowe wnioski po wejściu rozporządzenia w życie (obecnie brak konkretnej daty),
- zarówno dzieci, jak i dorosłych,
- których stan zdrowia pozwala na wydanie orzeczenia czasowego.
Orzeczenia wydane przed zmianami zachowują ważność zgodnie z podanym w nich terminem. Nie jest wymagane wcześniejsze odnawianie dokumentów, jeżeli obowiązująca decyzja pozostaje ważna.
Jak się przygotować?
- Sprawdź ważność swojego orzeczenia,
- Zbierz aktualną dokumentację medyczną (w tym opinie lekarzy specjalistów),
- Obserwuj komunikaty Ministerstwa i lokalnych zespołów orzekania,
- W razie wątpliwości skontaktuj się z organizacjami wspierającymi osoby z niepełnosprawnościami,
- Przygotuj się do ewentualnego procesu zdalnego – możliwe będzie przesyłanie dokumentów drogą elektroniczną.
Dlaczego te zmiany są ważne?
Regularne odnawianie orzeczeń to nie tylko procedura administracyjna – to także koszt emocjonalny, organizacyjny i finansowy dla wielu rodzin. Dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością każde kolejne postępowanie orzecznicze oznacza zbieranie dokumentów, stresujące wizyty, a czasem również konieczność tłumaczenia się z oczywistych sytuacji.
Wydłużenie okresu ważności orzeczeń daje większą stabilność i bezpieczeństwo. Dodatkowo, uproszczenie procedur może pomóc osobom mieszkającym w mniejszych miejscowościach lub mającym trudności z poruszaniem się.
FAQ
Czy muszę składać nowy wniosek, jeśli mam orzeczenie bezterminowe?
Nie. Orzeczenia bezterminowe nie tracą ważności i nie wymagają ponownej procedury.
Czy każdy dostanie orzeczenie na 7 lat?
Nie. Decyzja zależy od indywidualnej oceny komisji, charakteru schorzenia i dokumentacji medycznej.
Czy zmiany już obowiązują?
Nie. Projekt jest obecnie w fazie konsultacji publicznych. Wejście w życie nastąpi po zakończeniu procesu legislacyjnego i ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Czy komisja będzie mogła wydać orzeczenie bez osobistego badania?
Projekt przewiduje możliwość częściowej cyfryzacji procesu, co może oznaczać ocenę dokumentacji bez bezpośredniego kontaktu w uzasadnionych przypadkach.
Przykład z życia
Pan Tomasz, 42-latek po urazie kręgosłupa, co dwa lata stawiał się na komisję, mimo że jego stan zdrowia nie ulegał zmianie. Dzięki planowanym zmianom mógłby otrzymać orzeczenie na 7 lat lub nawet bezterminowe. – „To dałoby mi większą pewność przy planowaniu pracy i leczenia” – mówi Tomasz.
Podsumowanie
Projektowane zmiany w systemie orzekania mają potencjał znacznie ułatwić życie wielu osobom z niepełnosprawnościami. Większa przewidywalność, mniej biurokracji i jasne zasady to krok w dobrą stronę. Warto śledzić dalsze etapy procesu legislacyjnego i dobrze przygotować się na nadchodzące zmiany.
Znasz kogoś, kogo to może dotyczyć? Udostępnij ten artykuł lub zostaw komentarz. Wspólnie możemy zadbać o lepszy system.
Źródła
- Nowe zasady orzekania – Infor
- Zmiany w orzeczeniach – Prawo.pl
- Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
- Projekt rozporządzenia – gov.pl
